آناتومی استخوان لگن
لگن (Pelvis) یک گروه استخوان پروانهای شکل است که در پایین ستون فقرات قرار دارد. لگن شامل استخوانهای پوبیس (Pubis)، ایلیوم (Ilium) و ایسکیوم (Ischium) است که با لیگامنتهای محکمی به هم متصل شدهاند. در طرفین حفره اصلی یا مرکزی لگن، دو حلقه کوچکتر که همان حفره استابولوم (Acetabulum) هستند، قرار گرفته است. حفره استخوان لگن وظیفه محافظت از اعضای داخلی بدن مثل روده، مثانه و مقعد را دارد. استخوان لگن در زنان بزرگتر از مردان است زیرا رحم و واژن هم در لگن قرار دارد و هنگام بارداری نیز نیاز به فضای بیشتری است. 
شکستگی لگن چیست؟
به شکستن هر یک از ۵ استخوان لگن، شکستگی لگنی گفته میشود. شکستگیهای لگن شایع نیستند و تقریباً ۳% تا ۶% از کل شکستگیها را تشکیل میدهند. حلقه لگن ممکن است از بیش از یک ناحیه شکسته شود. شکست در حلقه مرکزی بسیار جدیتر و خطرناکتر از شکست در حلقههای جانبی است. یک شکست معمولی در لگن ممکن است با چند هفته استراحت بدون جراحی درمان شود اما اگر شکستگی جدیتر باشد یک رویداد خطرناک بوده و نیاز به اقدامات اورژانسی، جراحی و توانبخشی است.
انواع شکستگیهای لگنی
نوع اول
شکستگیهایی که شامل کنده شدن استخوان هستند، شکستگی در برآمدگیهای استخوان پوبیک، شکستگیهای بال ایلیاک (Iliac Crest) و هر قسمتی از حلقه لگنی که دچار یک شکستگی بدون جابهجایی از موضع باشد، هستند. شکستگیهای مربوط به کنده شدن استخوان در نقاط اتصال به ماهیچهها رخ میدهد. این نوع صدمات اغلب ناشی از ضربه شدید یا زمین خوردن هستند که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شکستگی برآمدگی استخوان ایسکیال (Ischial Tuberosity) که مربوط به انتهای لگن و اطراف حفره استابولوم میشود که محل اتصال تاندون همسترینگ (Hamstrings) است.
- شکستگی اطراف عضله سارتوریوس (Sartorius) که از محل اتصال مهره کمر و استخوانهای ایلیاک لگن تا زانو به صورت مورب کشیده میشود.
نوع دوم
نوع دوم آسیبهای لگنی، آسیبی است که استخوان در امتداد عمودی ثابت بوده اما در جایش چرخیده است.
نوع سوم
نوع سوم حالتی است که استخوانهای تشکیل دهنده لگن هم به صورت چرخشی حرکت کرده و هم در راستای عمودی جابهجا شده است. در این نوع آسیبها ساختار لگن کاملاً تخریب میشود که اغلب همراه با خونریزی داخلی شدید بوده و گاهاً باعث مرگ فرد صدمهدیده میشود. در ادامه دو نمونه از شایعترین شکستگیهای لگن آورده شده است.
شکستگی کتابباز در لگن (Open Book)
در این نوع از جراحت، لگن از سمت جلو مثل یک کتاب باز میشود. این شکستگی در نتیجه پاره شدن لیگامنتهای محکم لگن که استخوانها را کنار هم نگه میدارد، به وجود میآید. باز شدن بالههای لگن ایجاد خونریزی خواهد کرد بنابراین اقدام اورژانسی برای بند آوردن خونریزی ضروری است.
شکستگی عمودی در لگن
زمانی که یکی از بالههای لگن به صورت عمودی از بالا تا پایین شکسته و جدا شود، به این شکستگی، عمودی گفته میشود. مشابه با حالت کتاب باز این جراحت نیز میتواند خطرناک و همراه با خونریزی باشد. 
علائم و نشانههای شکستگی در لگن
- درد و حساسیت در ناحیه استخوان لگن هنگام لمس شدن
- بیحسی یا سوزش در ناحیه تناسلی
- کبودی و تورم در ناحیه
- ناراحتی و درد هنگام نشستن، ایستادن، راه رفتن یا اجابت مزاج
روش تشخیص شکستگی لگن
شکستگی لگن به طور معمول توسط پزشک ارتوپد و به دنبال ایجاد حساسیت در ناحیه، اختلال در راه رفتن، محدودیت حرکتی و از دست دادن عملکرد عصب در قسمت پایین بدن تشخیص داده میشود. به علاوه پزشک با انجام معاینه فیزیکی در محدوده آسیب دیده مثل مقعد، دستگاه ادراری و تناسلی متوجه شکستگی در ناحیه لگن میشود. آزمایش خون، ادرار و گرفتن عکس رادیوگرافی و یا سی تی اسکن به تشخیص دقیقتر پزشک کمک میکند.
چگونه یک شکستگی لگن درمان میشود؟
درمان شکستگی بستگی به نوع آن دارد. شما ممکن است به هر یک از درمانهای زیر نیاز داشته باشید:
- با تجویز دارو، کنترل درد و استراحت درمان صورت میگیرد.
- استراحت مطلق تا درمان کامل و استفاده از عصا و واکر برای راه رفتن
- در ناحیه لگن یخ قرار داده و بعد از هر یک ساعت، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه استراحت دهید. یخ، تورم و درد در ناحیه را کاهش میدهد.
- با یک وسیله تثبیت کننده خارجی، استخوانهای شکسته شده در کنار هم ثابت میشوند تا درمان کامل شود.
- آخرین مرحله درمان شکستگی لگن که توسط جراح تعیین خواهد شد، جراحی موضع و ثابت کردن استخوانهای شکسته است. موفقیت درمان جراحی را تشخیص به موقع و مهارت جراح تضمین میکند.
درمان جراحی
درمان استخوان شکسته و باز گرداندن آن به حالت اولیهاش ممکن است به روش جراحی صورت گیرد. در این حالت، جراح ارتوپد موضع آسیب را برش داده تا به طور مستقیم به استخوان دسترسی یابد سپس استخوان را در راستای صحیح خود قرار میدهد تا جوش بخورد. گاهی به وسیله تجهیزات تثبیت کننده، استخوان از بیرون ثابت میشود. در جراحیهای ارتوپدی هم از تجهیزات ثابت کننده خارجی و هم از تجهیزات ثابت کننده داخلی استفاده میشود. این تجهیزات که فلزی هستند شامل سیم، پین، پیچ و پلیت هستند.
بیمار دچار شکستگی لگن ممکن است یک یا چند عمل جراحی نیاز داشته باشد. ممکن است جراح ابتدا با یک فیکساتور خارجی یا یک قالب، استخوان را جا اندازی کند و در مرحله بعد به وسیله پیچ و پلیت و با انجام جراحی، درمان را تکمیل کند. تعیین فرآیند جراحی و تشخیص بهترین روش برای تثبیت استخوان به عهده جراح بوده و عوامل مختلفی از جمله نوع و میزان جراحت، سن بیمار و محل شکستگی بر آن اثر میگذارد. گاهی شکستگی در چند نقطه از لگن اتفاق افتاده است که برای درمان هر بخش، یکی از روشها توسط پزشک انتخاب میشود. بهتر است جراحی تثبیت استخوان در کمترین فاصله بعد از آسیب صورت گیرد زیرا چنانچه آسیب استخوان لگن شدید باشد به بافتهای دیگر نیز صدمه میزند و در این موارد، خونریزی داخلی بسیار خطرناک خواهد بود؛ مثلاً اگر شکستگی استخوان استابولوم به موقع درمان نشود، از آنجا که بیمار خونریزی شدید خواهد داشت، پزشک به غیر از جراحی باید نگران لخته شدن خون و مشکلات دیگر مثل ایست قلبی باشد.
منابع